Rail Baltica – kolejowa integracja Europy
Napaść Rosji na Ukrainę na nowo zdefiniowała kilka obszarów europejskiej współpracy. Polityka obronna, energetyczna, także transportowa musiały zmienić się, by nadążyć za zmianami geostrategicznymi.
Krótkowzroczność niektórych polityków, nieważne czy wynikająca ze wzmożonych działań finansowych Federacji Rosyjskiej mających na celu poszerzenie swojej strefy wpływów, czy też ze zwykłej ich głupoty na szczęście nie we wszystkich dziedzinach doprowadziła na skraj katastrofy.
Spustoszeniu na odcinku energetycznym może przeciwdziałać rozwój sektora transportowego.
W regionie bałtyckim realizowany jest ambitny projekt kolejowy. Nowy 870 kilometrowy plan szybkiej trasy kolejowej, której zadaniem jest połączenie Tallina, Rygi i Wilna, czyli stolic wszystkich krajów bałtyckich z Warszawą i całą resztą Europy.
Pomysł, który dojrzewał już od roku 1990, oprócz połączenia i skrócenia tras pomiędzy Europą, Polską i krajami nadbałtyckimi, jest dodatkowo ogromnym symbolem przynależności Litwy, Łotwy i Estonii do struktur europejskich. To, wobec imperialnych zakusów ich wschodniego sąsiada jest tak samo, jak nie bardziej ważne niż ułatwienie przemieszczania się obywateli.
Okrzyknięta największym projektem infrastrukturalnym w regionie od 100 lat, Rail Baltica jest nową infrastrukturą transportu kolejowego. Celem jest integracja krajów bałtyckich z europejską siecią kolejową.
Projekt obejmuje pięć krajów Unii Europejskiej – Polskę, Litwę, Łotwę, Estonię oraz pośrednio także Finlandię. Połączy Helsinki, Tallin, Parnawę, Rygę, Poniewież, Kowno, Wilno, Warszawę.
Historia Rail Baltica
Pomysł na projekt został po raz pierwszy podniesiony podczas ogólnoeuropejskich konferencji transportowych w Pradze w 1991 roku. Kontynuacja miała miejsce na Krecie w 1994 roku i Helsinkach w 1997 roku.
W styczniu 2007 r. COWI A/S opublikowało raport wykonalności projektu.
28 października 2014 przedstawiciele rządów państw bałtyckich podpisali w Rydze umowę powołującą spółkę RB Rail. Miała być odpowiedzialna za realizację inwestycji. Spółka w równych częściach należy do litewskiej Rail Baltica Statyba, łotewskiej Eiropas Dzelzcela Linijas i Rail Baltic Estonia/
W październiku 2015 roku została zakończona budowa pierwszego odcinka Rail Baltica: od granicy polsko-litewskiej do Kowna. Wart 364,5 mln euro projekt obejmował budowę 123 km linii normalnotorowej z Szostakowa, przez Mariampol do Kowna.
Faza planowania Rail Baltica trwała od 2010 do 2017 roku. Faza projektowania rozpoczęła się w 2016 roku. Prace projektowe na głównym dworcu pasażerskim w Rydze – International Airport na Łotwie, będą kontynuowane do 2023 roku.
W 2017 roku wszystkie trzy parlamenty bałtyckie ratyfikowały Umowę Międzyrządową dotyczącą projektu Rail Baltica. Potwierdzając tym samym swoje długoterminowe zaangażowanie w projekt. Analiza kosztów i korzyści została przeprowadzona przez ekspertów Ernst & Young i Atkins International w oparciu o wytyczne CBA Unii Europejskiej. Dowiodła, że projekt jest finansowo wykonalny i opłacalny, a jego wymierne korzyści przewyższą koszty.
Przebieg trasy w Polsce
Początkowo rozważano dwa przebiegi trasy na terenie Polski: przez Sokółkę i Augustów oraz przez Ełk i Olecko. Ostatecznie wybrano drugi wariant.
Trasa zostanie poprowadzona:
linią kolejową nr 449 i 6 z Warszawy do Białegostoku. Trwa modernizacja tego odcinka po której prędkość maksymalna dla pociągów osobowych ma zostać podniesiona do 160 km/h (na 90% trasy geometria ma być dostosowana do prędkości 200 km/h)
linią kolejową nr 38 z Białegostoku do Ełku. W 2017 PKP PLK podpisały umowę na wykonanie projektu modernizacji tego odcinka w ramach której m.in. dobudowany ma zostać drugi tor oraz podniesiona prędkość maksymalna
liniami 41, 39 i 51 z Ełku do przejścia granicznego Trakiszki-Szestokaj. W grudniu 2017 PKP PLK podpisały umowę na opracowanie studium wykonalności modernizacji tego odcinka. Podniesienie prędkości maksymalnej do minimum 160 km/h dla pociągów osobowych wymagało będzie wytyczenia linii w większości nowym szlakiem. Trasa ma zostać zelektryfikowana oraz ma zostać dobudowany drugi tor. Planowana jest łącznica omijająca stację Olecko.
W stosunku do polskiego odcinka Rail Baltiki używa się oznaczenia E 75 – europejskiego korytarza transportowego Warszawa – Trakiszki, łączącego się w Warszawie z korytarzami E 20 (Kunowice – Terespol) oraz E 65 (Gdynia – Pszczyna).
Bałtycka część projektu Rail Baltica jest określana jako Rail Baltica Global Project. Według Euronews szacowany koszt to około 5,8 mld euro. Analiza kosztów i korzyści przewiduje jednak, że projekt przyniesie w zamian do 16,2 mld euro. Finansowanie UE w wysokości do 85% projektu jest dostępne za pośrednictwem instrumentu „Łącząc Europę” (CEF). Fundusz CEF do tej pory przeznaczył na ten projekt ponad 820 mln euro.
Rail Baltica to wspólny projekt europejski, nie tylko regionalny
Rail Baltica jest postrzegana jako symboliczny powrót krajów bałtyckich do Europy. Do II wojny światowej kraje bałtyckie były już połączone z Europą o szerokości 1435 mm. Od połowy XX wieku były połączone głównie z osią kolejową wschód-zachód za pomocą torów rosyjskich o szerokości 1520 mm. To znajduje odzwierciedlenie w obecnych przepływy ruchu kolejowego.
Obecnie większość towarowego ruchu kolejowego w krajach bałtyckich pochodzi z krajów byłego Związku Sowieckiego, w szczególności z Rosji. Usługi transportu kolejowego realizowane są głównie na osi wschód – zachód z wykorzystaniem istniejącego systemu rozstawu torów 1520 mm. To jest kosztowne i utrudnia łączenie krajów bałtyckich z resztą UE przez Polskę. Istnieje pełna zgoda co do potrzeby wyeliminowania brakującego połączenia kolejowego w korytarzu sieci bazowej TEN-T (Trans-European Transport Networks) – Morze Północne – Bałtyk. Zapewniającego pełną integrację Estonii, Łotwy i Litwy w jednolity europejski obszar kolejowy.
Rail Baltica to jeden z sześciu priorytetów największych projektów w Europie i UE. Sieć będzie w pełni zelektryfikowana, aby uniknąć jakichkolwiek emisji (emisja źródeł tej energii to inny temat). Do jego budowy zostaną wykorzystane najnowsze technologie i materiały. Linia jest projektowana w taki sposób, aby omijała w jak największym stopniu obszary chronione Natura 2000 i bez znaczącego oddziaływania na inne wrażliwe przyrodniczo obszary chronione. Wszędzie tam, gdzie będzie to konieczne, zostaną zainstalowane ekrany akustyczne. Przez nasyp zostaną zbudowane specjalne przejścia dla zwierząt.
Nowe technologie
Rail Baltica zostanie zbudowana przy użyciu najnowocześniejszych technologii i materiałów. Niektóre z nich są jeszcze w trakcie opracowywania, standaryzacji lub wczesnych etapów komercjalizacji. W każdym z krajów bałtyckich zostaną zbudowane nowe intermodalne terminale towarowe, które umożliwią szybki i sprawny transfer ładunków skonteneryzowanych między różnymi rodzajami transportu.
Dworce kolejowe będą reprezentować najnowsze osiągnięcia w dziedzinie multimodalnych terminali pasażerskich, łączących wygodnie różne usługi miejskie, regionalne i dalekobieżne z parkingami samochodowymi i rowerowymi, obszarami handlowymi i rekreacyjnymi.
Rail Baltica zostanie zbudowana jako nowa, publiczna, szybka konwencjonalna kolej dwutorowa. Zostanie wyposażona w europejski system zarządzania ruchem kolejowym (ERTMS) dla sygnalizacji i łączności. Maksymalna prędkość konstrukcyjna wynosi 249 km/h (155 mph) dla pociągów pasażerskich, natomiast maksymalna prędkość eksploatacyjna wyniesie 234 km/h. W przypadku pociągów towarowych maksymalna prędkość projektowa wynosi 120 km/h.
Korzyści
Według badania Ernst & Young opublikowanego w kwietniu 2017 r. wymierne korzyści społeczno-ekonomiczne szacuje się na 16,22 mld euro. Szacowany efekt mnożnikowy PKB, który wytworzyłby projekt Rail Baltica Global, wynosi dodatkowe 2 miliardy euro. Według tego samego badania, przewiduje się, że Rail Baltic uratuje około 400 istnień ludzkich w latach 2026-2055 dzięki bezpieczniejszemu transportowi.
Jak wynika z badania, korzyści płynące z Rail Baltica są następujące:
7,1 miliarda euro zaoszczędzone na zmianie klimatu i redukcji hałasu
Przeniesienie ruchu na właściwe tory na kolej – 30-40%
13 000 miejsc pracy utworzonych w fazie budowy
5,3 mld euro zaoszczędzone na podróżach pasażerskich i towarowych
Oszczędność 5,3 mln godzin pasażera
400 istnień ludzkich uratowanych w ciągu 29 lat
Geopolityczne znaczenie bezpieczeństwa po rosyjskiej inwazji na Ukrainę nie podlega dyskusji. Ukończenie prac w Polsce planowane jest na 2027 rok.
Czytaj także: Japończycy testują nową generację superszybkich pociągów
