Najdłuższy podmorski tunel powstanie pod Bałtykiem
Najdłuższy na świecie podmorski tunel kolejowy między stolicą Finlandii, Helsinkami i stolicą Estonii, Tallinem, przez Zatokę Fińską i pod Morzem Bałtyckim jest w fazie zaawansowanego projektu.
Jeśli powstanie, stworzy ważne połączenie między krajami nordyckimi a Europą Środkową. Ale będzie także czym więcej – przyczyni się do powstania nowego obszaru metropolitalnego między dwoma miastami.
Tunel Helsinki – Tallin
Projekt tunelu o długości około 100 kilometrów został opracowany przez spółkę FinEst Bay Area Development. Jej współzałożycielem jest fiński przedsiębiorca i twórca gry Angry Birds Peter Vesterbacka.
Budowa tunelu Helsinki-Tallin została zainicjowana w ramach projektu fińskiego i estońskiego połączenia transportowego (FinEst Link). Częściowo finansowanego z Programu Central Baltic. Projekt jest prowadzony przez Radę Regionalną Helsinki-Uusimaa we współpracy z miastami Helsinki i Tallinn, okręgiem Harju, Fińską Agencją Transportu (FTA). A także estońskim Ministerstwem Spraw Gospodarczych i Komunikacji.
Miasto Helsinki oceniło wpływ projektu, podczas gdy FTA przeanalizowała techniczne i ekonomiczne wymagania budowy tunelu.
Hrabstwo Harju oraz miasta Helsinki i Tallin rozpoczęły wstępne studium wykonalności tunelu kolejowego Helsinki-Tallin w kwietniu 2014 r. Ukończone w lutym 2015 r. badanie koncentrowało się na technicznej, ekonomicznej i biznesowej opłacalności tunelu podmorskiego. Projekt okazał się opłacalny, ponieważ wzrost obecnego ruchu pasażerskiego i towarowego o 30% pokryłby ponad połowę inwestycji projektu.
Ministerstwa transportu Finlandii i Estonii podpisały w styczniu 2016 r. memorandum o współpracy przy projekcie FinEst Link.
Finlandia i Estonia podpisały kolejny protokół ustaleń w kwietniu 2021 r. Dotyczył on współpracy przy rozwoju dużych projektów transportowych, w tym tunelu kolejowego Helsinki-Tallin i Rail Baltica . Porozumienie obowiązuje do 2030 roku. Ma zapewnić lepsze warunki do ubiegania się o fundusze z Unii Europejskiej (UE) na realizację projektów.
Wielka inwestycja – spore koszty
Według szacunków spółki, budowa tunelu kosztować będzie maksymalnie 20 miliardów euro (prawie 100 miliardów złotych). Główne składowe koszty to: 3 miliardy euro na wykopanie tunelu, 2-3 miliardy euro na infrastrukturę i systemy bezpieczeństwa, ponad 1 miliard euro na tabor kolejowy i inny sprzęt oraz 1-3 miliardy euro rezerwy do użycia w przypadku nieoczekiwanych sytuacji. Ocenia się, że projekt będzie wykonalny finansowo, jeśli Unia Europejska pokryje co najmniej 40 proc. kosztów. Resztę pokryją Finlandia i Estonia oraz dwie stolice (dla porównania projekt Rail Baltica otrzymał 85 proc. dofinansowanie z UE).
Po zakończeniu prac, tunel Helsinki-Tallin stałby się najdłuższym na świecie podmorskim tunelem kolejowym. Prawie dwa razy dłuższym od oddanego do użytku w 1994 roku tunelu pod kanałem La Manche, którego długość wynosi dokładnie 50 450 metrów.
Dla porównania: najdłuższym podmorskim tunelem kolejowym na świecie pod względem całkowitej długości jest tunel Seikan, pod cieśniną Tsugaru, łączący japońskie wyspy Honsiu i Hokkaido. Jego długość wynosi około 54 km, z czego 23,3 km znajduje się pod dnem morza. Koszt budowy wyniósł ok. 7 mld dolarów.
Wielowymiarowe korzyści
Z założenia tunel między Helsinkami a Tallinnem ma zintegrować Finlandię ze standardową europejską siecią kolejową. Jest ona wprowadzana do krajów bałtyckich dzięki projektowi Rail Baltica. Finansowana w 85 proc. ze środków unijnych Rail Baltica zakłada budowę ok. 870-kilometrowej linii kolejowej o rozstawie 1435 milimetrów. Połączy Estonię, Łotwę i Litwę z Polską, i tym samym europejską siecią kolejową. Obecnie na terenie krajów bałtyckich dominuje, podobnie jak w Rosji, rozstaw 1520 milimetrów, a w Finlandii 1524 milimetrów.
Odległość między miastami wynosi około 80 kilometrów. Komunikacja pomiędzy miastami jest obecnie obsługiwana przez promy i szybkie statki pasażerskie, a podróż trwa od dwóch do trzech godzin. W ten sposób ponad osiem milionów ludzi rocznie przemierza Zatokę Fińską. Prognozy FinEst przewidują, że ruch pasażerski na tej trasie ma wzrosnąć w szybkim tempie. Osiągnie w 2030 roku poziom 30 milionów pasażerów.
Podróż drogą lądową między Helsinkami a Tallinem oznacza 800-kilometrową podróż przez Rosję, co w obecnych czasach staje się problematyczne. Między miastami odbywa się również około 300 tysięcy podróży lotniczych rocznie. Nowy tunel ma pomóc w obsłudze rosnącej liczby pasażerów i osób podróżujących w celach zarobkowych i wypoczynkowych między stolicami. Czas podróży zostanie znacznie skrócony, z dwóch godzin do 30 minut.
Według dokumentacji FinEst Bay tunel ma być zbudowany przy pomocy nawet 60 maszyn do drążenia. Uwzględniałaby powstanie dwóch rur, jednej dla pociągów pasażerskich, drugiej dla pociągów towarowych. Inwestycja będzie miała dodatkowy atut w postaci dwóch sztucznych wysp, które mogłyby pomieścić się nawet 50 tysięcy osób. W tunelu wykorzystana zostanie bezprecedensowa technologia, aby zabezpieczyć projekt na przyszłość. Średnica tunelu ma wynosić aż 17 metrów, co pozwoli na inne wykorzystanie tunelu w przyszłości.
Według wstępne studium wykonalności tunelu z 2015 r. projekt jest opłacalny. Wzrost obecnego ruchu pasażerskiego i towarowego o 30 proc. pokryłby ponad połowę kosztów inwestycji.
Tunel częścią Rail Baltica – ekonomia i strategia
Jeszcze w 2016 r. oceniano, że projekt jest wykonalny finansowo, jeśli Unia Europejska pokryje co najmniej 40 proc. kosztów. UE przyznała dotychczas 3,1 mln euro na studia wykonalności projektu tunelu w 2016 r.
Rail Baltica to największy projekt infrastruktury kolejowej w historii krajów bałtyckich. W jego ramach powstanie w pełni zelektryfikowana dwutorowa europejska linia kolejowa łącząca Warszawę, Kowno, Wilno, Poniewież, Rygę, Parnawę i Tallin. Całkowita długość Rail Baltica w krajach bałtyckich wynosi 870 km. 392 km na Litwie, 265 km na Łotwie i 213 km w Estonii.
Jednak oprócz czysto ekonomicznego wymiaru inwestycji należy brać pod uwagę także względy strategiczne. Agresja Rosji na Ukrainę uzmysłowiła państwom Europy jak ważna jest dalsza integracja i rozwój infrastruktury transportowej.
Projekt wybudowania tunelu jest częścią przyszłego europejskiego połączenia kolejowego Rail Baltica, które ma biec z Warszawy przez Kowno i Rygę do Tallina – z połączeniem promowym lub tunelem Helsinki-Tallin do Helsinek.
„W obecnych warunkach geopolitycznych strategiczne znaczenie projektu Rail Baltica rośnie. Szczególnie ważne jest zapewnienie niezawodnej łączności z Europą Zachodnią oraz pełne wykorzystanie nowego kolejowego połączenia transportowego z Europą do zwiększenia zdolności obronnych naszego kraju – powiedział minister transportu Łotwy Tālis Linkaits.
Także szef Sojuszniczego Dowództwa Połączonych Sił Sojuszniczych (JFC) Jörg Vollmer uważa, że europejska kolej normalnotorowa, łącząca kraje bałtyckie z Polską, poprawi mobilność wojskową
„To projekt cywilny, a nie wojskowy, ale będzie korzystny dla obu celów. Będzie z korzyścią dla obu stron, bo projekt będzie korzystny zarówno dla gospodarki, jak i dla sił zbrojnych” – powiedział Vollmer.
Uruchomienie Rail Baltica planowane jest na 2026 rok. Na tle wojny na Ukrainie 870-kilometrowe żelazne połączenie ma strategiczne znaczenie dla zwiększenia mobilności wojskowej w krajach bałtyckich i szybszego dostępu do lokalizacji NATO.
Czytaj także: Rail Baltica – kolejowa integracja Europy
