Odkryto starożytną planszę do gry Majów z unikalnym wzorem mozaiki
Na długo przed wynalezieniem Monopoly istniała Patolli – mezoamerykańska gra łącząca strategię z losowością, w której stawką były plony, bogactwa, a czasem nawet prestiż gracza. Jej uczestnicy ścigali się po charakterystycznej, krzyżowej planszy, obstawiając swoje dobra niczym w starożytnym hazardzie.
Niedawno archeolodzy natrafili na wyjątkowy ślad tej tradycji. Podczas wykopalisk w starożytnym mieście Majów Naachtun, obecnie na terytorium Gwatemali, odkryto starannie zaprojektowaną planszę do Patolli, stworzoną z setek niewielkich czerwonych fragmentów ceramiki zatopionych w zaprawie podłogowej niczym misterna mozaika.
Choć plansze do Patolli odnajdywano już w różnych zakątkach świata Majów – ryte w ścianach, ławkach lub malowane na powierzchniach – to znalezisko wyróżnia się w sposób szczególny. Nie jest efektem spontanicznej decyzji któregoś z późniejszych mieszkańców, ale elementem zaplanowanym już na etapie wznoszenia budowli. Badacze ustalili, że konstrukcja pochodzi z wczesnego okresu klasycznego, mniej więcej z V wieku n.e. Szczegóły odkrycia opisano w czasopiśmie „Latin American Antiquity”.
W Patolli grali nie tylko Majowie, lecz także Toltekowie i Aztekowie – pierwsze wzmianki o jej popularności sięgają około 200 r. p.n.e. Wzmianki o tej grze pojawiają się w kronikach, kodeksach i opisach obyczajów, co świadczy o jej dużym znaczeniu w życiu społecznym Mezoameryki. Plansze znajdowano zarówno w kompleksach pałacowych, jak i w świątyniach, co sugeruje, że gra mogła pełnić wiele funkcji: zapewniać rozrywkę, służyć jako narzędzie integracji, a nawet odgrywać rolę w rytuałach o charakterze symbolicznym.
Do tej pory archeolodzy natrafili na dziesiątki plansz wyrytych w tynku ław i ścian. Tego typu znaleziska są jednak trudne do precyzyjnego datowania – nie wiadomo, czy zostały wykonane w czasach świetności budowli, czy znacznie później przez kolejnych mieszkańców.
W przypadku odkrycia z Naachtun sytuacja jest inna. Naukowcy, analizując jedną z dużych stref mieszkalnych, natrafili na mozaikę wkomponowaną w podłogę. Jej kontekst architektoniczny sugeruje, że obiekt ten mógł należeć do elitarnej rodziny albo pełnić funkcję lokalnego centrum administracyjnego.
Plansza z Naachtun składała się prawdopodobnie z około 478 drobnych elementów ceramicznych, głównie w odcieniach czerwieni i pomarańczy. Choć zachowywała układ typowy dla motywów znanych z kultury Majów, wyróżniała się nietypową kompozycją – odmiennej nie udało się dotąd odnaleźć w innych stanowiskach archeologicznych. Na podstawie zachowanych fragmentów oszacowano, że pierwotnie plansza mierzyła około 80 × 110 cm, a więc była znacznie większa niż większość dotychczas znanych przykładów, które zwykle osiągały 40–70 cm długości boku.
W przypadku rytych lub malowanych plansz trudno ustalić, kto i kiedy je stworzył. Tutaj, dzięki wmontowaniu konstrukcji w podłogę budynku, wątpliwości nie ma – element powstał podczas wznoszenia obiektu. Analiza ceramiki ze związanych warstw wykopaliskowych pozwoliła określić jego wiek na okres między 400 a 550 r. n.e.
Naukowcy podkreślają, że dalsze badania nad otoczeniem miejsca odkrycia mogą dostarczyć nowych wskazówek dotyczących roli gier w codziennym życiu Majów. Dzięki temu możliwe będzie lepsze zrozumienie, jak silnie były one powiązane z ich kulturą, rytuałami i społeczną hierarchią.
Źródło: phys.org
Czytaj też: Odkryto tajemniczą podziemną strukturę Majów w Meksyku
Grafika tytułowa: Raquel Moss / Unsplash
