Przełomowe odkrycie w Szczecinie. Jak stres „przeprogramowuje” nasz mózg i zwiększa ryzyko psychozy?
Zespół badaczy z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie dokonał istotnego odkrycia, które rzuca nowe światło na wpływ stresu psychospołecznego na zdrowie psychiczne człowieka. Naukowcy, prowadząc projekt „Rola epigenetycznej regulacji genu FKBP5 w moderacji związku pomiędzy stresem psychospołecznym a doświadczeniami podobnymi do psychotycznych”, zidentyfikowali mechanizmy molekularne, które mogą tłumaczyć, dlaczego przewlekłe napięcie emocjonalne zwiększa ryzyko rozwoju poważnych zaburzeń psychicznych.
Badania koncentrowały się na tzw. regulacji epigenetycznej – procesie, w którym aktywność genów zmienia się bez ingerencji w samą sekwencję DNA. Te subtelne modyfikacje, często wywołane czynnikami środowiskowymi, mogą decydować o tym, które geny są aktywne, a które wyciszone. Co istotne, takie zmiany mogą być dziedziczone, wpływając na rozwój organizmu i jego podatność na choroby, w tym zaburzenia psychiczne.
Szczecińscy naukowcy skupili się na genie FKBP5, który odgrywa kluczową rolę w regulowaniu reakcji organizmu na stres poprzez kontrolę odpowiedzi komórkowej na kortyzol. Okazało się, że epigenetyczne modyfikacje tego genu mogą zmieniać sposób, w jaki organizm reaguje na stres, a tym samym wpływać na ryzyko pojawienia się objawów podobnych do psychotycznych. To odkrycie otwiera drogę do głębszego zrozumienia mechanizmów rozwoju chorób psychicznych.
Podatność na psychozę jest w dużej mierze uwarunkowana genetycznie, jednak kluczowym czynnikiem wyzwalającym przejście z wczesnych, niespecyficznych objawów do pełnoobjawowej psychozy jest przewlekły stres. Badacze wykazali, że uruchamia on liczne procesy biologiczne, które – w połączeniu z określonymi wariantami genetycznymi – mogą prowadzić do trwałych zmian w funkcjonowaniu mózgu.
Zastosowanie nowoczesnych technik analizy genetycznej i próbkowania pozwoliło naukowcom z PUM precyzyjnie zidentyfikować wpływ zmian epigenetycznych genu FKBP5 na zdrowie psychiczne. Wyniki badań nie tylko pogłębiają wiedzę na temat biologicznych podstaw zaburzeń psychicznych, ale także mogą w przyszłości przyczynić się do opracowania nowych metod profilaktyki i terapii, które będą uwzględniały indywidualną wrażliwość genetyczną pacjentów na stres.
Źródło: Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Czytaj też: Przełomowe odkrycie UJ. Nowy mechanizm w walce z paradontozą ujawniony przez krakowskich naukowców!
Grafika tytułowa: Vasilis Caravitis / Unsplash
