Jak szybko się zestarzejemy? Ciekawe ustalenia polskiej badaczki
Zespół naukowców z Katedry Antropologii Uniwersytetu Łódzkiego pod kierownictwem dr Pauliny Pruszkowskiej-Przybylskiej przeprowadził pionierskie badania, które wskazują, że długość palców u rąk może być wskaźnikiem tempa starzenia się organizmu.
Wyniki projektu wnoszą nową perspektywę do badań nad starzeniem się człowieka i pokazują, jak wczesne czynniki biologiczne – kształtujące się jeszcze w życiu płodowym – mogą determinować tempo procesów epigenetycznych w dorosłości.
Badania objęły 182 mieszkańców Łodzi w wieku 38–64 lat, w tym 106 kobiet i 76 mężczyzn. Uczestnicy przeszli szczegółowe pomiary antropometryczne obejmujące długość palców, analizę ankietową oraz badania genetyczne próbek krwi. Kluczowym elementem projektu była ocena wieku epigenetycznego, czyli rzeczywistego wieku biologicznego komórek, tkanek i narządów, który może różnić się od wieku metrykalnego. Wiek ten obliczano przy użyciu tzw. zegarów epigenetycznych, takich jak PhenoAge i DNAmTL, bazujących na analizie metylacji DNA – procesu biochemicznego decydującego o aktywności genów i przebiegu starzenia.
Naukowcy odkryli, że u mężczyzn występuje wyraźna zależność między długością palców lewej dłoni a tempem starzenia się epigenetycznego. Mężczyźni z tzw. żeńskim wzorcem długości palców – charakteryzującym się wyższym stosunkiem długości palca wskazującego do serdecznego (2D:4D) – wykazywali szybsze starzenie się komórkowe. Wzorzec ten jest uwarunkowany hormonalnie i zależy od poziomu estrogenów oraz androgenów w środowisku prenatalnym. Oznacza to, że już w okresie płodowym czynniki hormonalne mogą wpływać na tempo starzenia w późniejszym życiu.
Badania specjalistów z Uniwersytetu Łódzkiego wpisują się w szerszy nurt analiz nad biologicznymi predyktorami zdrowia. Wskaźnik 2D:4D od lat wykorzystywany jest w antropologii i biologii człowieka do oceny wpływu środowiska prenatalnego na rozwój organizmu. Teraz okazuje się, że może on również stanowić cenne narzędzie prognostyczne w badaniach nad starzeniem i zdrowiem metabolicznym. Uzyskane wyniki mają duże znaczenie praktyczne. Wiedza o zależności między długością palców a starzeniem epigenetycznym może znaleźć zastosowanie w profilaktyce zdrowotnej i diagnostyce wczesnych predyspozycji do chorób związanych z procesem starzenia. Wskazuje także na potrzebę większej troski o zdrowie kobiet w ciąży, gdyż styl życia matki – w tym dieta, stres czy palenie tytoniu – może wpływać na hormonalne środowisko płodu, a w konsekwencji na biologiczne starzenie się dziecka w przyszłości.
Łódzki zespół naukowców podkreśla, że zrozumienie związków między czynnikami prenatalnymi a epigenetyką otwiera nowe możliwości monitorowania zdrowia populacyjnego. Wyniki badań mogą stać się podstawą do opracowania narzędzi wczesnej diagnostyki, wspierających profilaktykę chorób cywilizacyjnych i działań promujących zdrowe starzenie się. Ostatecznie projekt potwierdza, że procesy biologiczne kształtujące długość życia i jego jakość rozpoczynają się znacznie wcześniej, niż dotąd sądzono – już na etapie rozwoju płodowego.
Źródło: Uniwersytet Łódzki
Czytaj też: Innowacyjne narzędzia do badania zbiorowisk roślinnych. Polski akcent w badaniach
Grafika tytułowa: Christian Langballe / Unsplash
