Biopreparaty grzybowe jako potencjalne leki. Odkrycie polskich naukowców
Zespoły naukowców z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie oraz Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej opracowały innowacyjne biopreparaty grzybowe wykazujące silne działanie przeciwnicieniowe. Odkrycie to może stanowić przełom w terapii chorób pasożytniczych, które wciąż pozostają jednym z najpoważniejszych wyzwań zdrowia publicznego na świecie.
Choroby pasożytnicze, szczególnie te wywoływane przez nicienie, każdego roku powodują miliony zachorowań i zgonów zarówno wśród ludzi, jak i zwierząt. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), w 2018 roku aż 1,5 miliarda osób na świecie było zarażonych tymi pasożytami. Pomimo istnienia skutecznych leków, takich jak benzimidazole, makrocykliczne laktony czy lewamizol, pasożyty bardzo szybko rozwijają na nie odporność i to już często w ciągu kilku lat od wprowadzenia preparatu do obrotu.
Dodatkowo, środki przeciwrobacze obecne w hodowli zwierząt mogą kumulować się w środowisku i żywności, stanowiąc potencjalne zagrożenie dla zdrowia. W tej sytuacji konieczne staje się poszukiwanie nowych, bezpiecznych i skutecznych substancji przeciwpasożytniczych pochodzenia naturalnego.
Jednym z najbardziej obiecujących kierunków badań okazały się grzyby, czyli organizmy znane z bogactwa związków biologicznie czynnych o szerokim spektrum działania. Wśród nich występują gatunki, które wytwarzają naturalne substancje zdolne do niszczenia pasożytów, m.in. poprzez enzymatyczne uszkadzanie ich struktur zewnętrznych.
Lubelskie badania prowadzone w Katedrze Biochemii i Biotechnologii Wydziału Biologii i Biotechnologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej pod kierunkiem prof. Jerzego Rogalskiego oraz w Katedrze i Zakładzie Biologii z Genetyką Uniwersytetu Medycznego kierowanym przez prof. Annę Bogucką-Kocką doprowadziły do opracowania frakcji niskocząsteczkowych metabolitów wtórnych (LMS) wytwarzanych przez grzyba rozkładającego drewno Cerrena unicolor.
Uzyskane innowacyjne biopreparaty wykazały wyjątkowo wysoką aktywność przeciwnicieniową w modelowych kulturach nicieni z rodzaju Rhabditis – znacznie przewyższającą skuteczność dostępnych na rynku leków referencyjnych. Pod wpływem działania frakcji LMS obserwowano zmiany zachowania nicieni, a ostatecznie ich śmierć. Należy dodać, że dotychczas nie odnotowano podobnego działania u substancji pozyskiwanych z grzybów rozkładających drewno. Co istotne, nicienie z rodzaju Rhabditis, choć zwykle wolno żyjące, mogą w pewnych warunkach wywoływać infekcje u ludzi, co dodatkowo zwiększa znaczenie uzyskanych wyników dla medycyny eksperymentalnej.
Lubelscy badacze zakładają, że poznanie mechanizmu działania niskocząsteczkowych metabolitów wtórnych grzyba C. unicolor może stanowić punkt wyjścia do opracowania nowej generacji leków przeciwpasożytniczych – skutecznych, selektywnych i bezpiecznych zarówno dla ludzi, jak i środowiska. Ich dalsze badania nad charakterystyką chemiczną i biologiczną tych związków oraz nad najbardziej aktywnymi frakcjami mają otworzyć drogę do testów in vivo i opracowania produktów gotowych do zastosowań medycznych, weterynaryjnych i rolniczych.
Opracowane przez lubelskich naukowców innowacyjne rozwiązanie ma ogromny potencjał praktyczny, gdyż może w przyszłości doprowadzić do stworzenia nowych biopreparatów przeciwnicieniowych pochodzenia naturalnego, które staną się bezpieczną alternatywą dla obecnych środków chemicznych. Wyniki badań potwierdzają również, że wykorzystanie naturalnych metabolitów grzybowych może stać się skuteczną strategią w walce z globalnym problemem narastającej oporności pasożytów.
Źródło: UMCS w Lublinie
Czytaj też: Ludzie jak żaby? Naukowcy sprawdzą pewien nadbrzeżny gatunek
Grafika tytułowa: Hans Reniers / Unsplash
