Polscy naukowcy badają cytyzynę. To przełomowy lek na uzależnienia od nikotyny
Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej Uniwersytetu Rzeszowskiego należy dziś do światowej czołówki ośrodków badawczych zajmujących się cytyzyną – naturalnym alkaloidem roślinnym, który stał się przełomem w terapii uzależnienia od nikotyny.
Dzięki badaniom kierowanym przez prof. dr. hab. med. Piotra Tutkę, Polska odgrywa kluczową rolę w rozwoju i popularyzacji tego leku, uznawanego obecnie za skuteczną, bezpieczną i dostępną alternatywę dla drogich, wymagających recepty terapii antynikotynowych.
Prace prowadzone w Rzeszowie przyczyniły się nie tylko do zwiększenia dostępności cytyzyny na całym świecie, ale także do uznania jej znaczenia w walce z jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych współczesności – uzależnieniem od tytoniu.
Wyniki badań prowadzonych przez zespół profesora Tutki mają ogromne znaczenie dla zdrowia publicznego. Jak podkreślają eksperci, szerokie stosowanie cytyzyny w Polsce było jednym z kluczowych czynników spadku liczby palaczy w kraju, co bezpośrednio przełożyło się na redukcję ryzyka przedwczesnej śmierci nawet o 90 procent wśród osób, które zerwały z nałogiem. To osiągnięcie stanowi wyjątkowy przykład skutecznego transferu wyników badań naukowych do praktyki klinicznej, z realnym wpływem na życie milionów ludzi.
Jeszcze kilka lat temu cytyzyna była zarejestrowana jedynie w czterech krajach Unii Europejskiej. Obecnie lek ten jest dostępny niemal w całej Europie, a także w Kanadzie i Australii. Rejestracja preparatu Recigar na Ukrainie i w Rosji umożliwiła dostęp do terapii ponad 67 milionom palaczy w tych dwóch krajach. Trwają również zaawansowane prace nad rejestracją leku w Stanach Zjednoczonych, co może otworzyć przed cytyzyną rynek globalny i uczynić z niej najpowszechniej stosowany środek wspomagający rzucenie palenia.
Badania nad cytyzyną prowadzone w Uniwersytecie Rzeszowskim obejmują cały zakres działań naukowych – od chemii medycznej, przez analizy farmakokinetyczne i badania przedkliniczne, aż po badania kliniczne z udziałem pacjentów. Współpraca z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami badawczymi pozwala na ciągły rozwój i doskonalenie terapii. Ogromnym wsparciem dla zespołu stały się dwa granty Agencji Badań Medycznych o łącznej wartości 25 milionów złotych, które umożliwiają dalsze badania, w tym ocenę skuteczności cytyzyny w leczeniu uzależnienia od e-papierosów – problemu o rosnącym znaczeniu społecznym.
Kulminacją wielu lat pracy badawczej i popularyzatorskiej było wpisanie cytyzyny przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) na listę podstawowych leków stosowanych w terapii uzależnienia od tytoniu. To wydarzenie ma ogromne znaczenie dla światowej medycyny, gdyż oznacza uznanie cytyzyny za terapię o udowodnionej skuteczności i bezpieczeństwie, która powinna być dostępna dla wszystkich potrzebujących. Profesor Piotr Tutka, jako jeden z autorów dokumentacji przedłożonej WHO, przyczynił się do tego historycznego osiągnięcia, które potwierdza, że polska nauka może wyznaczać światowe standardy w dziedzinie farmakoterapii uzależnień. To sukces nie tylko lokalny, lecz globalny – dowód, że badania prowadzone w Polsce mogą mieć bezpośredni, mierzalny wpływ na zdrowie milionów ludzi na całym świecie.
Źródło: Uniwersytet Rzeszowski
Czytaj też: Sztuczna inteligencja wspiera diagnostykę obrazową. Projekt naukowców z AGH
Grafika tytułowa: Afif Ramdhasuma / Unsplash
