Nowy trop w diagnostyce schizofrenii i nowotworów
Zespół naukowców z Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN oraz Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu opracował pierwszą tak obszerną analizę badań nad rolą mikroRNA (miRNA) w schizofrenii i zaburzeniach psychotycznych.
Przegląd obejmuje zarówno wyniki uzyskane z próbek krwi, jak i z tkanek mózgowych, łącząc rozproszone dotąd dane w spójną całość. Wyciągnięte wnioski mogą znaleźć zastosowanie w bardziej dokładnej diagnostyce i leczeniu schizofrenii oraz nawet nowotworów mózgu.
Schizofrenia pozostaje jedną z najbardziej zagadkowych chorób psychicznych. Choć wiadomo, że ma podłoże genetyczne, wciąż brakuje biomarkera, który jednoznacznie potwierdzałby diagnozę. Dlatego naukowcy od lat poszukują biologicznych śladów tej choroby, coraz częściej wskazując na mikroRNA, czyli krótkie cząsteczki RNA regulujące aktywność genów poprzez wyciszanie lub wzmacnianie ekspresji konkretnych genów i wpływające na działanie całych szlaków biochemicznych.
Specjaliści przeanalizowali 77 publikacji naukowych, w których opisano 124 mikroRNA o zmienionej ekspresji u osób z zaburzeniami ze spektrum schizofrenii. Szczególną uwagę zwrócono na dwie cząsteczki – miR-181b-5p i miR-34a-5p – których poziomy były podwyższone u pacjentów w większości badań. Obie są związane z procesami neuroplastyczności i apoptozy, a więc mechanizmami regulującymi przetrwanie komórek nerwowych. W analizach statystycznych dla wybranych miRNA wskaźnik AUC, określający trafność diagnostyczną, osiągał wartość nawet 0,98 – co oznacza bardzo wysoką skuteczność w rozróżnianiu osób chorych od zdrowych. Wyniki te budzą nadzieję, że mikroRNA mogą stać się w przyszłości biomarkerami psychiatrycznymi, wspierającymi diagnozę, monitorowanie choroby czy dobór leczenia.
– W kontekście obu cząsteczek najczęściej wykazywano zgodne zmiany ekspresji zarówno w obrębie mózgu, jak i krwi obwodowej, sugerując ich potencjalną przydatność diagnostyczną. Dla miR-181b-5p dwa badania pokazały, że w grupie osób ze schizofrenią, nieprzyjmujących leków przeciwpsychotycznych przez minimum trzy miesiące przed włączeniem do badania, poziom miR-181b-5p istotnie obniżył się po 6 tygodniach farmakoterapii. Jedno z badań dodatkowo pokazało, że obniżona ekspresja tego miRNA była skorelowana z poprawą kliniczną w zakresie objawów negatywnych – powiedział lekarz Marek Kotas z Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN.
Co ciekawe, mikroRNA związane ze schizofrenią okazują się powiązane także z procesami nowotworzenia. Ekspresja miR-181b-5p i miR-34a-5p jest obniżona w niskozróżnicowanych glejakach, a ich nadekspresja może działać przeciwnowotworowo. Sugeruje to istnienie wspólnych mechanizmów molekularnych między chorobami psychicznymi a nowotworami, w których te same cząsteczki odgrywają odmienne role. Choć potrzebne są jeszcze dalsze badania potwierdzające ich użyteczność kliniczną, mikroRNA coraz wyraźniej wyłaniają się jako nowy język biologii psychiatrycznej. Poznanie go może otworzyć drogę do bardziej precyzyjnej diagnostyki i terapii – nie tylko w schizofrenii, ale również w innych chorobach.
Źródło: Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
Czytaj też:
Grafika tytułowa: Artem Podrez / Pexels
