Sztuczna inteligencja. Jak AI wpływa na nasz mózg?
Zespół naukowców z Massachusetts Institute of Technology przeprowadził innowacyjne badania nad wpływem korzystania z generatywnej sztucznej inteligencji na procesy poznawcze człowieka.
Projekt ten ma duże znaczenie dla współczesnej nauki, ponieważ dotyczy jednego z najważniejszych wyzwań XXI wieku – roli sztucznej inteligencji w edukacji, twórczości i rozwoju intelektualnym.
W eksperymencie naukowym porównano trzy sposoby pisania eseju: z pomocą ChatGPT, przy wykorzystaniu wyłącznie wyszukiwarki internetowej oraz całkowicie samodzielnie – „z głowy”. Podczas pisania naukowcy mierzyli aktywność mózgu uczestników za pomocą urządzenia do rejestracji fal mózgowych EEG, a następnie analizowali jakość tekstów, poziom zapamiętania treści oraz poczucie własności intelektualnej. Wyniki okazały się alarmujące.
Trudności z aktywacją głębszych procesów poznawczych
Osoby korzystające z ChatGPT wykazywały najniższą aktywność neuronalną, mniejszą liczbę połączeń między obszarami mózgu oraz minimalne zaangażowanie poznawcze. W tej grupie 83 procent uczestników nie potrafiło przytoczyć nawet jednego zdania z eseju napisanego kilka minut wcześniej. Dla porównania, w grupie piszącej samodzielnie odsetek ten wyniósł jedynie 11 procent. Uczestnicy korzystający ze sztucznej inteligencji nie odczuwali również, że tekst należy do nich – często kopiowali treści bez refleksji i edycji.
Badania ujawniły także długotrwałe skutki korzystania z AI. Osoby, które przez kilka tygodni pisały z pomocą ChatGPT, miały później trudności z aktywacją głębszych procesów poznawczych, gdy musiały pisać samodzielnie – ich mózg „rozleniwiał się”. To zjawisko badacze nazwali „długiem poznawczym”, gdyż krótkotrwała wygoda prowadzi do osłabienia pamięci, zdolności analitycznych i uwagi. Co ciekawe, eseje generowane z pomocą AI były poprawne językowo i dobrze oceniane, lecz brakowało im głębi, oryginalności i zróżnicowanej struktury. Treści stawały się jednorodne, „mechaniczne”, zbliżone do typowych odpowiedzi modeli językowych.
Najbardziej wartościowym wnioskiem badania jest to, że AI sama w sobie nie jest problemem, lecz kluczowy jest sposób jej użycia. Osoby, które najpierw pisały samodzielnie, potrafiły później korzystać z ChatGPT w sposób bardziej twórczy i świadomy, integrując informacje z różnych źródeł. Oznacza to, że umiejętności poznawcze trzeba najpierw wykształcić, aby AI mogła naprawdę wspierać, a nie zastępować myślenie.
Badanie amerykańskich naukowców wnosi istotny wkład do nauki, pokazując jak technologia wpływa na mózg i proces uczenia się. To jasny sygnał dla edukacji, psychologii, kognitywistyki i twórców narzędzi AI: generatywna sztuczna inteligencja musi być używana z umiarem, a aktywne, samodzielne myślenie pozostaje kluczowe dla rozwoju intelektualnego człowieka.
Źródło: Massachusetts Institute of Technology
Grafika tytułowa: Mohamed Nohassi / Unsplash
