Naukowcy badają co wpływało na rozwój złożonych społeczeństw w przeszłości
Historia pokazuje, że alkohol odgrywał istotną rolę w wielu dawnych kulturach. Wino i piwo były obecne zarówno w codziennych zwyczajach, jak i w obrzędach religijnych oraz wydarzeniach politycznych. W Sumerze piwo pełniło funkcję ofiary dla bogów, środka zapłaty dla robotników oraz narzędzia integrującego społeczność podczas świąt i uroczystości. Nawet w „Eposie o Gilgameszu” pojawia się motyw, w którym piwo symbolizuje przejście ze świata natury do cywilizacji.
Naukowcy od lat zastanawiali się, czy alkohol mógł mieć większe znaczenie niż tylko rozrywka. Jedna z teorii mówi, że jego konsumpcja była jednym z motorów powstawania dużych i rozwarstwionych społeczeństw. Aby to sprawdzić, badacze z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej Maxa Plancka w Lipsku sięgnęli po analizę międzykulturową, wykorzystując nowoczesne metody etnologii porównawczej i wnioskowania przyczynowego.
Zespół zebrał dane z 186 udokumentowanych etnograficznie społeczności, które różniły się stopniem złożoności politycznej. Wyniki sugerują, że tam, gdzie obecne były napoje fermentowane, częściej pojawiały się bardziej rozbudowane struktury polityczne. Nie oznacza to jednak, że sam alkohol był jedyną siłą napędową – po uwzględnieniu czynników takich jak rozwój rolnictwa jego wpływ okazał się umiarkowany.
Wzorce, które wyłaniają się z danych, pokazują, że alkohol mógł być jednym z narzędzi politycznych. Elity korzystały z niego, aby mobilizować robotników, budować sojusze czy wzmacniać swoją władzę. Społeczny wymiar picia miał zatem realne przełożenie na kształtowanie się wspólnot i instytucji, które do dziś są fundamentem cywilizacji.
Naukowcy podkreślają jednak, że ich badanie dotyczyło napojów o niskiej zawartości alkoholu w warunkach przedprzemysłowych. Dzisiejszy świat, w którym alkohol dostępny jest bez ograniczeń, a jego konsumpcja bywa samotna i niekontrolowana, niesie zupełnie inne zagrożenia. Zamiast budować więzi, nadmiar może prowadzić do izolacji i problemów zdrowotnych. W tym sensie rola alkoholu w rozwoju społeczeństw dawniej i dziś różni się diametralnie.
Źródło: Max Planck Institute
Czytaj też: Szczecińscy naukowcy stworzyli metodę, która może zrewolucjonizować walkę z zakażeniami po przeszczepach!
Grafika tytułowa wygenerowana z wykorzystaniem AI
