TOP 8 iluzji optycznych – wyjaśniamy ich działanie!
Przedstawiamy Wam zestawienie ciekawych iluzji optycznych, które oszukują nasz zmysł wzroku i mózg. Postanowiliśmy przy okazji powiedzieć Wam co nieco o zasadach ich działania oraz o efektach, bez istnienia których nie bylibyśmy w stanie się na nie nabrać. Miłego czytania!
1. Złudzenie ściany kawiarnianej
To złudzenie przestawia czarne i białe kwadraty ustawione w rzędach przedzielonych szarymi poziomymi kreskami. Po spojrzeniu na nie, większość ludzi odpowie, że kafelki na nim nie są ułożone równo, to jest że ich linie są ustawione skośnie. Jak można się domyślić, tylko im się tak wydaje, a to za sprawą tego, jak różne rodzaje neuronów reagują na jasne i ciemne kolory. W New World Encyclopedia możemy przeczytać: „Tam gdzie przy poziomych szarych kreskach (fugach) występuje duży kontrast w poziomie jasności, pojawia się mała asymetria, która polega na tym, że połowa ciemnych i jasnych płytek przysuwa się do siebie, tworząc małe kliny. Te małe kliny są łączone przez nasz mózg w długie kliny, przez co następnie linie fug interpretowane są jako pochyłe.” Nasze oczy są więc tu mamione tylko i wyłącznie przez kontrastujące ze sobą barwy.
2. Iluzja Pac-Man
Na powyższym GIFie możemy zobaczyć różowe kropki ułożone na okręgu, z których jedna znika (na około 0,1 sekundy), potem kolejna i kolejna, i tak dalej, zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. Przy wpatrywaniu się przez około 10 sekund w krzyżyk umieszczony w centrum, zobaczycie następujące rzeczy: najpierw przerwę odpowiadającą kolejno znikającym kropkom, potem przerwa zostanie zastąpiona przez zieloną kropkę, która będzie sprawiać takie wrażenie, jakby „goniła” różowe kropki. Ostatecznie wszystkie różowe kropki znikną, pozostawiając tylko tę zieloną. Już wiecie, dlaczego tę iluzję nazywa się iluzją Pac-Man? Stworzył ją w 2005 niejaki Jeremy Hinton. Złudzenie działa między innymi za sprawą tak zwanego zjawiska phi. Jest to iluzja ruchu przy eksponowaniu serii nieruchomych obrazów w odpowiednio krótkim czasie. Powstaje ona ze względu na fenomen ikonicznej pamięci wzrokowej ludzkiego oka. Zielony dysk pojawia się natomiast ze względu na efekt powidoku. Mamy z nim do czynienia także wtedy, gdy po wpatrywaniu się w jakiś kształt, po odwróceniu wzroku, w oczach pojawia się na chwilę ten sam, zamazany kształt w barwie dopełniającej. Na przykład, czerwone zachodzące słońce pozostawi w oczach swój okrąg w kolorze zielono-niebieskim. W przypadku złudzenia Pac-Man efekt jest silniejszy po dłuższym wpatrywaniu się w kropki – dlatego dopiero po kilku sekundach zielony dysk się pojawia. Wreszcie, za całkowite zniknięcie różowych kropek odpowiada tak zwany efekt Troxlera. Występuje on, kiedy obrazek jest delikatnie zamazany i nie przedstawia niczego konkretnego. Wtedy nasz wzrok nie za bardzo wie, na czym się skupić, a wić traci zainteresowanie obiektem i dosłownie wymazuje go z pola widzenia.
3. Złudzenie Ebbinghausa
Czy bylibyście w stanie uwierzyć w to, że pomarańczowe kropki widoczne na powyższym rysunku mają dokładnie taki sam rozmiar? Nie? Ta po prawej wygląda na większą za sprawą tak zwanej iluzji Ebbinghausa. Iluzja ta opiera się na postrzeganiu względnych kształtów, a została ona odkryta pod koniec XIX wieku, przez niemieckiego psychologa. Za sprawą szarych kropek, które otaczają te pomarańczowe, a które posiadają inny rozmiar po prawej i po lewej, nasz mózg błędnie postrzega pomarańczową kropkę po prawej jako większą.
4. Szachownica Adelsona
Ta iluzja została pokazana światu w 1995 roku, a jej autorem jest profesor z MIT – Edward H. Adelson. Na obrazku kwadraty oznaczone literami A i B posiadają taką samą barwę, o tym samym odcieniu. Mimo to, wyglądają one tak, jakby kwadrat A był znacznie ciemniejszy od B. Aby wyjaśnić, skąd to się bierze, musimy wyjaśnić Wam, jak nasz mózg postrzega obiekty trójwymiarowe. Otóż, jako obserwatorzy oczekujemy, że zielony cylinder rzucałby cień na szachownicę, a więc nasz umysł kompensuje rzeczywisty brak tego cienia. Nie wierzycie? Obejrzyjcie zatem poniższe wideo.
5. Siatka Hermana
Widoczny tutaj obrazek przedstawia zmodyfikowaną wersję siatki Hermana. Znajdują się na nim czarne kwadraty, przedzielone szarymi liniami. W miejscach, w których linie się krzyżują, umieszczono białe kropki. Niemniej jednak, gdy wodzimy po zdjęciu wzrokiem, niektóre kropki zmieniają swoją barwę na szarą. Dlaczego? Jest to wynik tak zwanego hamowania bocznego – włókno nerwowe, które przewodzi pobudzenie z obszaru skrzyżowania szarych pasków, jest hamowane przez cztery sąsiadujące włókna. Tymczasem wszystkie inne hamowane są słabiej – tylko przez dwa. Więcej o tym zjawisku dowiecie się za sprawą tego filmu:
6. Pokój Amesa
Ten rodzaj iluzji optycznej bardzo często wykorzystywany jest w filmach. Przykładem może być chociażby trylogia Władcy Pierścieni, a także Charlie i fabryka czekolady w wersji z 1971 roku. Tak zwany Pokój Amesa, bo o nim mowa, został wynaleziony w 1940 roku, przez amerykańskiego okulistę. Pomieszczenie posiada specyficzny układ ścian, a także odpowiednio dopasowane okna, drzwi czy nawet wzór na podłodze, za sprawą których powstaje złudzenie optyczne. Z zewnątrz wygląda ono niczym normalny, prostokątny pokój, ale w rzeczywistości ma kształt trapezu. Osoba stojąca w odległym kącie pokoju (czyli na obrazku po lewej stronie) dla zewnętrznego obserwatora wydaje się być dużo niższa niż osoba stojąca w bliższym kącie pokoju (czyli na obrazku po prawej stronie), mimo że tak naprawdę są one w przybliżeniu podobnej wielkości.
7. Wirująca tancerka 
Kto nigdy nie widział tej iluzji optycznej w Internecie, niech podniesie rękę. Jeszcze kilka lat temu można było znaleźć ją niemal wszędzie. Dlaczego cieszyła się ona tak ogromną popularnością? Ponieważ jednym wydaje się, że tancerka na GIFie kręci się w jedną stronę, innym, że w drugą, a jeszcze inni raz na jakiś czas zauważają, że ta zmienia kierunek swojego obrotu. Tę iluzję stworzył w 2003 roku Noboyuki Kayahara. Dlaczego przez różne osoby jest ona inaczej postrzegana? Otóż, sylwetka tancerki jest pozbawiona głębi, przez to jak ją narysowano. Na przykład jej ramiona mogłyby równie dobrze obracać się przed nią w lewo albo za nią w lewo, a więc ona – zgodnie albo przeciwnie do ruchu wskazówek zegara, na lewej albo prawej nodze. Gdy tancerka znajduje się bokiem do obserwatora, można zauważyć zarys jej twarzy i rozpoznać, w którą stronę jest skierowana. Niemniej jednak, nie ma możliwości, aby stwierdzić, w którą stronę się ona następnie obróci, ponieważ jej sylwetka jest zaciemniona. Z tego też powodu nie wiadomo, która z jej nóg dotyka podłoża. Należy zaznaczyć, że to złudzenie błędnie uznawano za testy psychologiczny, który miał wskazywać, która półkula mózgu u obserwatora jest tą dominującą. Na podobnej zasadzie działa inna iluzja – tak zwany sześcian Neckera.
8. Złudzenie Mullera-Lyera
Widoczną tutaj wersję dobrze znanej iluzji Myllera-Lyera stworzył włoski badacz i artysta – Gianni Sarcone. Pozornie długość odcinków ramion widocznej na GIFie gwiazdy co chwilę się zmienia. W rzeczywistości ich długość jest jednak stała. Jak wyjaśnić ten efekt? Wszystko wskazuje na to, że to zmieniające się kąty między krótszymi kreskami wpływają na naszą percepcję odcinków. Co ciekawe, badania wykazały, że podobne obrazy są różnie interpretowane przez przedstawicieli różnych kultur. Osoby pochodzące z plemion mieszkających w lepiankach, które nie znają mebli i typowego miasta wypełnionego kształtami przypominającymi prostopadłościami, częściej popełniają błędy w ocenie długości odcinków. Naukowcy uważają, że odpowiada za to przyzwyczajenie oka do perspektywy.
