Dziwna para kosmiczna i zagadkowy błysk rentgenowski
Satelitarna sonda Einstein Probe po raz kolejny udowodniła swoją niezwykłą precyzję w wykrywaniu ulotnych zjawisk na niebie. Tym razem uchwyciła rzadki błysk promieniowania rentgenowskiego pochodzący z niezwykle nieuchwytnej pary ciał niebieskich w Małym Obłoku Magellana. System składa się z masywnej gwiazdy typu Be oraz niewielkiego, lecz gęstego białego karła. Odkrycie to otwiera nową perspektywę w badaniu ewolucji masywnych gwiazd i ich interakcji z gęstymi pozostałościami po dawnych gigantach.
Pierwsze sygnały emisji rentgenowskiej, oznaczonej jako EP J0052, zostały wychwycone 27 maja 2024 roku przez Szerokokątny Teleskop Rentgenowski (WXT) sondy Einstein Probe. Naukowcy początkowo sądzili, że mogą mieć do czynienia z układem podwójnym zawierającym gwiazdę neutronową, jednak dalsza analiza ujawniła obecność białego karła. Intensywne oddziaływanie grawitacyjne tej pozostałości po dawnej gwieździe powoduje transfer materii od jej masywniejszego towarzysza, co prowadzi do gwałtownych, krótkotrwałych eksplozji termojądrowych.
Obserwacje przeprowadzone przez misję XMM-Newton pokazały, że zjawisko to miało wyjątkowo krótki czas trwania, co w połączeniu z wykrytą obecnością pierwiastków, takich jak neon i tlen, sugeruje, że biały karzeł jest niezwykle masywny – prawdopodobnie o 20% masywniejszy od Słońca. To niebezpiecznie zbliża go do granicy Chandrasekhara, powyżej której dalsza akrecja materii mogłaby doprowadzić do jego zapadnięcia się w gwiazdę neutronową lub potężnej eksplozji supernowej.
Sonda Einstein Probe, realizowana przez Chińską Akademię Nauk we współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną oraz innymi międzynarodowymi instytucjami, potwierdza swoją wartość jako narzędzie do badania dynamicznych procesów we Wszechświecie. Nowo odkryty system EP J0052 jest dowodem na to, że nadal mamy wiele do odkrycia na temat ewolucji masywnych gwiazd i tajemniczych interakcji w ich układach podwójnych.
Źródło: ESA
Czytaj też: DXC wspiera Europejską Agencję Kosmiczną we wdrażaniu agentów Gen AI!
Grafika tytułowa wygenerowana w DALL-E
